Food&Wine-ը շարունակում է անդրադառնալ բանջարեղենի կամ մրգի տեսակներին` ներկայացնելով դրանց կալորիականությունը, օգտակար և վնասակար հատկությունները, հակացուցումները։
Շուտով Ամանոր է, ուստի ժամանակն է խոսել մանդարինի մասին: Եվ այսօր մեր օրվա մթերքն է մանդարինը։
Մանդարինի մասին
Մանդարինի հայրենիքը Չինաստանն ու Վիետնամն է: Այս պտուղը համարվում է իշխանության խորհրդանիշ (չինարենից թարգմանաբար նշանակում է «խոշոր պաշտոնյա»): Մեզ մոտ այս ցիտրուսն ասոցացվում է Ամանորի հետ։
Կան մանդարինի մոտ երկու հարյուր տեսակներ, մեզ մոտ ամենատարածվածներն են Իրանից և Վրաստանից ներկրված պտուղները: Հիմնական տարբերությունը մրգի չափսի և քաղցրության մեջ է։
Առավել հայտնի է մանդարինների 3 խումբ: Դրանցից երկուսը «ջերմասեր են», երրորդը՝ ցրտադիմացկուն ճապոնական տեսակն է՝ դեղնանարնջագույն կեղևով և առանց կորիզների։
Դրանք հասունանում են նոյեմբեր-դեկտեմբերին, այդ իսկ պատճառով անգլիախոս երկրներում պտուղն անվանում են «սուրբծննդյան նարինջ»: Այլ ցիտրուսային մրգերի համեմատ, մանդարինն ունի ավելի «խորը» բույր, և կեղևն ավելի հեշտ է անջատվում միջուկից:
Կալորիականություն
- 100 գրամ մանդարինում - 53 կկալ
- Ածխաջրեր - 13 գրամ
- Սպիտակուցներ - 0,8 գրամ
- ճարպեր - 0,3 գրամ
- ջուր - 85 գրամ
Օգտակար հատկություններ
Մանդարինն ամրապնդում է իմունային համակարգը: Պարունակում է մեծ քանակությամբ վիտամին C, որն այդքան անհրաժեշտ է հատկապես ցուրտ օրերին։ Այն ակտիվացնում է իմունային բջիջներն՝ օգնելով օրգանիզմին պայքարել վարակների և վիրուսների դեմ:
Մանդարինը կարգավորում է աղիների աշխատանքը: Այն պարունակում է բջջանյութ։ Այն ծառայում է որպես պրեբիոտիկ և խթանում է օգտակար բակտերիաների աճը, որոնք բարելավում են մարսողությունը և վերականգնում աղեստամոքսային տրակտի միկրոֆլորան: Մանդարինն օգնում է նաև աղիքային հիվանդությունների դեպքում: Մեկ միջին չափի մանդարինը լրացնում է սննդային մանրաթելերի օրական նորմայի 8%-ը:
Մանդարինն արդյունավետ է նաև անհանգստության և սթրեսի դեմ պայքարում: Վիտամին B-ն պաշտպանում է նյարդային համակարգը և հանգստացնում է, վիտամին C-ն էլ կարգավորում է մակերիկամների աշխատանքը՝ նվազեցնելով սթրեսի հորմոնի`կորտիզոլի սինթեզը: Բացի այդ, մանդարինի եթերայուղը լավագույն բնական միջոցներից է անքնության և վատ տրամադրության դեմ:
Մանդարինը նաև բարելավում է մաշկի վիճակը A և C վիտամինների առատության շնորհիվ։ Այն պայքարում է նաև ծերացման վաղաժամ նշանների դեմ` կնճիռներ, չորություն, մաշկի առաձգականության նվազում: Ասկորբինաթթուն նաև խթանում է կոլագենի սինթեզը։ Կոլագենը սպիտակուց է, որն անհրաժեշտ է ոսկորների, ջլերի, մազերի և եղունգների համար:
Վնասակար հատկություններ
Մանդարինը կարող է վնասակար լինել շաքարային դիաբետով հիվանդ մարդկանց համար, քանի որ դրա միջուկը շատ շաքար է պարունակում: Նրանք պետք է շատ զգույշ օգտագործեն այս պտուղը կամ ամբողջությամբ հրաժարվեն դրանից: Բջջանյութի առատության պատճառով մանդարինը կարող է փքվածություն առաջացնել։
Մանդարին խորհուրդ չի տրվում գաստրիտի, բարձր թթվայնության և խոցային հիվանդության դեպքում։ Ցիտրուսային այս մրգի հաճախակի օգտագործումը կարող է բարձրացնել օրգանիզմի թթվայնությունը, ինչի հետևանքով ներքին օրգանների լորձաթաղանթը կարող է գրգռվել:
Մանդարինը ալերգեն է: Նույնիսկ եթե դուք երբեք ալերգիա չեք ունեցել, այնուամենայնիվ մի չարաշահեք ցիտրուսային մրգերի օգտագործումը: Հնարավոր է աղեստամոքսային տրակտի հետ կապված խնդիրներ առաջանան, եթե մանդարինի օգտագործման հարցում չափն անցնեք:
Պետք չէ մտածել, որ ուտելով 2-3 կիլոգրամ մանդարին, կկարողանաք վիտամինների պաշար կուտակել։ Սա ճիշտ չէ: Եվ օրգանիզմը միշտ չէ, որ կարող է հաղթահարել սննդանյութերի նման հոսքը, ինչը կարող է հանգեցնել փորլուծության, ցանի կամ արյան մեջ հեմոգլոբինի մակարդակի անկման։
Հակացուցումներ
Մանդարինը կարող է նաև վնասել առողջությանը։ Օրինակ՝ այն հակացուցված է ճարպակալման, երիկամների հիվանդության, խոցային հիվանդության, բարձր թթվայնության դեպքում։
Պետք է խուսափել մինչև մեկ տարեկան երեխաներին ցիտրուսային մրգեր տալուց։ Երբ երեխան առաջին անգամ է մանդարին ուտում, մանկաբույժները խորհուրդ են տալիս վերահսկել օրգանիզմի արձագանքը: Ալերգիայի ախտանիշերի դեպքում պետք է հրաժարվել այդ մրգից և դիմել մասնագետի։
Մանդարինում պարունակվող AHA թթուները (ալֆա հիդրոքսի թթուներ) գրգռում են աղիների ու ստամոքսի լորձաթաղանթը, ուստի խորհուրդ չի տրվում մանդարին ուտել առավոտյան` դատարկ ստամոքսին։
Եթե ունեք էպիլեպսիա, լյարդի վնասվածք, աղիների բորբոքային հիվանդություն, աղեստամոքսային խնդիրներ, քաղցկեղ կամ որևէ այլ առողջական խնդիր, մանդարին ուտելուց առաջ պետք է խորհրդակցել բժշկի հետ: Ամփոփելով՝ կարելի է վստահորեն ասել, որ մանդարինը ոչ միայն համեղ է, այլև օգտակար է։ Այն օգնում է մաքրել օրգանիզմը և պաշտպանում է վիրուսներից ու վարակներից։ Սակայն պետք է հաշվի առնել նաև հակացուցումներն` այս հյութեղ մրգից հնարավորինս շատ օգուտ ստանալու համար:–0–
